Đầu tư công là hoạt động vô cùng quan trọng đối với nền kinh tế quốc gia, thực hiện theo những chính sách của Nhà nước nhằm xây dựng kết cấu hạ tầng kinh tế xã hội giúp cải thiện kết cấu hạ tầng, thu hút đầu tư tư nhân trong nước và nước ngoài. Vậy vốn đầu tư công là gì? vốn đầu tư công từ đâu mà ra?
1. Vốn đầu tư công là gì?
Để hiểu khái niệm vốn đầu tư công (public investment capital) là gì, ta sẽ bắt đầu từ khái niệm vốn đầu tư.
Theo đó, Vốn đầu tư là số tiền vốn được huy động tập chung được sử dụng trong quá trình tái sản xuất và duy trì mục đích phát triển, đây được xác định là số tiền vốn được tích lũy của xã hội, của các tổ chức sản xuất kinh doanh trong nước hoặc do nguồn tài trợ của các tổ chức, doanh nghiệp nước ngoài.
Hay hiểu một cách đơn giản thì vốn đầu tư chính là toàn bộ chi phí mà một nhà đầu tư sẽ bỏ ra để tiến hành thực hiện các hoạt động đầu tư đã được lên kế hoạch từ trước, được hình thành từ hai nguồn tài chính chủ yếu là nguồn vốn trong nước và nguồn vốn đầu tư từ nước ngoài.
Theo Điều 4 Luật Đầu tư Công 2019: “Đầu tư công là hoạt động đầu tư của Nhà nước vào các chương trình, dự án và đối tượng đầu tư công khác theo quy định của Luật này.”
Như vậy, Vốn đầu tư công là khái niệm dùng để chỉ nguồn vốn mà Nhà nước chi tiền ngân sách ra, để đầu tư vào các dự án cần thiết phục vụ đời sống của nhân dân và sự phát triển của cộng đồng.
2. Đặc điểm của vốn đầu tư công
Dựa trên khái niệm vốn đầu tư công cùng các nguồn luật liên quan, có thể thấy nguồn vốn đầu tư công có 2 đặc điểm chính, đó là:
- Theo điều 1, Luật Đầu tư Công 2019, vốn đầu tư công bao gồm: vốn ngân sách nhà nước, vốn công trái quốc gia, vốn trái phiếu Chính phủ, vốn trái phiếu chính quyền địa phương, vốn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA) và vốn vay ưu đãi của các nhà tài trợ nước ngoài, vốn tín dụng đầu tư phát triển của Nhà nước, vốn từ nguồn thu để lại cho đầu tư nhưng chưa đưa vào cân đối ngân sách nhà nước, các khoản vốn vay khác của ngân sách địa phương để đầu tư,…
- Vốn đầu tư công được sử dụng để đầu tư vào các chương trình, dự án kết cấu hạ tầng kinh tế – xã hội và đầu tư vào các chương trình, dự án phục vụ phát triển kinh tế – xã hội.
3. Các loại vốn đầu tư công hiện nay
3.1. Vốn ngân sách nhà nước
Vốn ngân sách nhà nước là nguồn vốn được quyết định và giải ngân vốn đầu tư công đến các bộ ngành, địa phương. Nguồn vốn giải ngân đầu tư công đến từ ngân sách nhà nước, được dùng để xây dựng hạ tầng kinh tế – xã hội. Đây là nguồn vốn không hoàn lại, không có khả năng thu hồi vốn hay thu hồi vốn chậm. Vốn đầu tư công từ ngân sách nhà nước có vai trò thúc đẩy sự tăng trưởng ổn định cho nền kinh tế nhà nước.
3.2. Vốn đầu tư từ các chương trình hỗ trợ
Vốn đầu tư từ các chương trình hỗ trợ là nguồn vốn đầu tư đến từ các chương trình hỗ trợ đầu tư quốc gia được quyết định bởi chính phủ nhà nước.
3.3. Vốn tín dụng đầu tư
Vốn tín dụng đầu tư là nguồn vốn của nhà nước, được chính phủ cho vay với mức lãi suất bằng với nguồn vốn tự do hay vốn ODA. Vốn tín dụng này được sử dụng để đầu tư vào các dự án thuộc các lĩnh vực ưu tiên của nhà nước nhằm thực hiện các mục tiêu nhất định.
3.4. Vốn đầu tư của các doanh nghiệp nhà nước
Vốn đầu tư của các doanh nghiệp nhà nước gồm có giải ngân tiền vốn từ ngân sách nhà nước đã cấp cho doanh nghiệp, cùng với các khoản thu có lợi nhuận hoặc vốn vay của doanh nghiệp do Nhà nước bảo lãnh. Quản lý và phân bố sử dụng đúng cách vốn đầu tư cho các doanh nghiệp nhà nước ở các lĩnh vực được dùng để đẩy mạnh sự phát triển của kinh tế đất nước.
3.5. Vốn vay trong nước và nước ngoài
Bên cạnh các nguồn vốn đến từ nguồn trong nước như ngân sách nhà nước, tín dụng đầu tư, thì nguồn vốn vay từ cả trong nước và nước ngoài cũng cần thiết để thực hiện những dự án cần thiết. Đây là nguồn vốn vay trong nước và nước ngoài đối với những dự án đầu tư trong nước. Nguồn vốn trong nước gồm trái phiếu địa phương hoặc trái phiếu chính phủ (phiếu ngoại tệ, phiếu kho bạc, trái phiếu đầu tư, công trái xây dựng…).
4. Vốn nhà nước ngoài đầu tư công là gì?
Theo Luật đầu tư công, vốn ngoài đầu tư công là vốn nhà nước không đến từ ngân sách nhà nước. Nguồn vốn này đến từ các nguồn thu của các cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp được sử dụng để đầu tư theo đúng quy định của pháp luật.
Hiện nay đa phần các khái niệm và nội dung nói về vốn nhà nước ngoài đầu tư công khá hạn chế, bởi chủ yếu người ta thường hay quan tâm đến vốn đầu tư công chứ không để ý nhiều đến khái niệm này. Một phần do khái niệm vốn nhà nước ngoài đầu tư công cũng là một khái niệm còn mới mẻ. Tuy nhiên để dễ hình dung và phân biệt, bạn có thể liên hệ với định nghĩa trong Luật Xây dựng
Tại khoản 4, điều 1 Luật số 62/2020/QH14 sửa đổi, bổ sung Điều 7, Luật Xây dựng số 50/2014/QH13
“Điều 7. Chủ đầu tư
…
2. Căn cứ nguồn vốn sử dụng cho dự án đầu tư xây dựng, việc xác định chủ đầu tư được quy định như sau:
a) Đối với dự án sử dụng vốn đầu tư công, việc xác định chủ đầu tư được thực hiện theo quy định tại khoản 3 Điều này và pháp luật về đầu tư công;
b) Đối với dự án sử dụng vốn nhà nước theo quy định của pháp luật có liên quan (sau đây gọi là dự án sử dụng vốn nhà nước ngoài đầu tư công), chủ đầu tư là cơ quan, tổ chức được người quyết định đầu tư giao quản lý, sử dụng vốn để đầu tư xây dựng;
…”
Như vậy, theo Luật Đầu tư công và Luật Xây dựng thì vốn nhà nước ngoài đầu tư công được hiểu là
- Các loại vốn nhà nước (xem Luật Đấu thầu 2013) nhưng không bao gồm vốn ngân sách nhà nước;
- Vốn từ nguồn thu hợp pháp của các cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập dành để đầu tư theo quy định của pháp luật.
Trước đây, các quy định pháp luật liên quan đến đầu tư xây dựng sử dụng vốn nhà nước phân biệt hai đối tượng nguồn vốn, bao gồm:
- Vốn ngân sách nhà nước;
- Vốn nhà nước ngoài ngân sách.
Thì theo quy định mới này, hai đối tượng nguồn vốn chính trong hoạt động đầu tư xây dựng sử dụng vốn nhà nước được phân loại thành:
- Vốn đầu tư công;
- Vốn nhà nước ngoài đầu tư công.
5. Vốn sự nghiệp là gì? Vốn sự nghiệp có phải là vốn đầu tư công không?
Vốn sự nghiệp là vốn từ nguồn ngân sách nhà nước cấp cho các đơn vị hành chính sự nghiệp nhằm mục đích chi trả cho các hoạt động sửa chữa, cải tạo, nâng cấp cơ sở vật chất,… Như vậy, vốn sự nghiệp không mang tính chất đầu tư, nên vốn sự nghiệp không phải là vốn đầu tư công.
Trên đây là một số nội dung liên quan đến nguồn vốn đầu tư công, hi vọng bài viết phần nào đã cung cấp được cho các bạn nội dung cơ bản về nguồn vốn đầu tư công.
Có thể bạn quan tâm:
